เทพทันใจ (นัตโบโบจี) เทพผู้ปกปักรักษาและบันดาลโชค

• โลกานัต
• โลกานัต เป็นนัตที่ชาวพม่านิยมนำรูปปั้นมาประดับบ้านเรือนตามสถานที่สำคัญ ด้วยเชื่อว่าจะนำมาซึ่งสันติสุขให้ครอบครัวและประเทศชาติ รูปปั้นโลกานัตคล้ายรูปปั้นเทวดาประทับนั่ง แล้วใช้เท้าตีฉิ่ง มักมีรูปปั้นสิงห์และช้างมีปีก สัตว์ในเทพนิยายประดับอยู่ข้างๆ
• ตามตำนานเล่าว่า ครั้งหนึ่งพญาราชสีห์และพญาคชสารต่อสู้แย่งชิงความเป็นใหญ่อย่างดุเดือด ครั้นได้สดับเสียงดนตรีจากโลกานัต เจ้าป่าทั้งสองก็ตกอยู่ในภวังค์ เลิกต่อสู้กัน หันมาเป็นมิตรกัน ช่วยกันดูแลรักษาป่าให้สงบสุขร่มเย็น สถานะของนัติจึงมีลักษณะคล้ายดั่งพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร
• นัตคือใคร
• นัตของพม่า หมายถึงเทพต่างๆของคนไทยที่คอยอำนวยพร ให้โชค รักษาคุ้มครองกับผู้ที่มาขอพร แต่ตำนานของนัตพม่าจะมีเรื่องราวที่แตกต่างกัน
• ก่อนพม่าจะได้ชื่อว่าเป็นชนชาติที่นับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาทอย่างเคร่งครัดที่สุดในโลกนั้น ลัทธินับถือภูตผีที่ชาวพม่า เรียกว่า “นัต”มีอิทธิพลสูงมาก ตราบจนวันนี้ แม้ศรัทธาในคำสอนของพระพุทธเจ้า แต่ชาวพม่าก็ยังคงกราบไหว้ นัตควบคู่กันไปด้วย จนกล่าวได้ว่า ไม่มีใครแยกนัตออกจากวิถีชีวิตของชาวพม่าได้
• นัต คือ วิญญาณศักดิ์สิทธิ์ของผู้ตายร้าย อย่างที่ชาวบ้านเรียกว่าตายโหง ซึ่งต่อมากลายเป็นที่พึ่งพาทางจิตใจของชาวบ้านนัตจึงมีสถานะกึ่งผีกิ่งเทวดา คือ มีระดับสูงกว่าผีทั่วไป แต่ไม่สูงกว่าเทวดา จึงมีข้อสันนิษฐานว่า นัต ในภาษาพม่าน่าจะมาจากคำว่า นาถ ในภาษาบาลี ที่แปลว่า ที่พึ่ง
• นัตที่ชาวพม่านับถือแต่ดั้งเดิมมี 36 ตน มีหัวหน้าชื่อ มีงมหาคีรีนัต เป็นนัตสองพี่น้องซึ่งภูกษัตริย์พระทัยโหดร้ายจับมัดกับต้นจำปาแล้วเผาทั้งเป็นจนตายจึงเชื่อกันว่าวิญญาณของ มีงมหาคีรีนัต สิงสถิตทีไม้จำปา ตนพี่คือเจ้ามหาคีรี ตนน้องคือเจ้าแม่หน้าทอง เป็นหัวหน้านัตที่ภูเขาโปปา ใกล้เมืองพุกาม ซึ่งถือเป็นนิวาสสถานของเหล่านัต
• ราวปี พ.ศ. 1600 เมื่อพระเจ้าอโนรธาสถาปนาศาสนาพุทธนิกายเถรวาทเป็นครั้งแรกในแผ่นดินพม่า ได้ทำลายลัทธิบูชานัต ทำลายศาลนัตทีมีอยู่ในทุกบ้าน จับคนทรงผีนัตมาประหาร ยกเลิกประเพณีไหว้ผีนัตที่ภูเขาโปปา ลดบทบาทของนัตจากการดูแลทุกข์สุขของชาวบ้าน ให้มาทำหน้าที่ปกปักรักษาพระพุทธศาสนาแทนเพื่อให้อาณาราษฎรไนมายึดมั่นในสัจธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า
• นอกจากนั้นพระเจ้าอนอรธายังทรงลดบทบาท มีงมหาคีรีนัต ให้เป็นเพียงรองหัวนัต แล้วตั้ง “ตะจังมีง” หรือท้าวสักกะ หรือพระอินทร์ เป็นหัวหน้าเหล่านัตทั้งหลาย พร้อมทั้งย้ายรูปปั้นนัตทั้งหมดมารวมไว้ที่ หอนัต ภายในบริเวณมหาเจดีย์ชเวสิกอง เป็นสัญลักษณ์ว่าต่อไปนี้ไป นัตมีหน้าที่ดูแลปกป้องพระพุทธศาสนา คุ้มครองเมืองแทนการดูแลชาวบ้าน
• นัตที่เกี่ยวพันกับพุทธศาสนา
• โบโบยีนัต (เทพทันใจ) ที่คอยพิทักษ์ปกป้องมหาเจดีย์ชเวดากอง ชาวพม่าเชื่อกันว่าเป็นเทพทันใจ อธิษฐานอะไรมังสัมฤทธิ์ผล
• สุเลนัต นัตคุ้มครองเขาสิงกุตตระที่ตั้งมหาเจดีย์ชเวดากอง
• โลกานัต นัตผู้สร้างสันติสุข ฯลฯ
• นอกจากนั้นชาวบ้านยังเชื่อว่า พระเจ้าตะเบงชเวตี้ กษัตริย์ราชวงศ์ตองอู ซึ่งถูกลอบปลงพระชนม์ ก็เป็นหนึ่งในนัต 36 ตนด้วย ซึ่งน่าจะเป็นความเชื่อที่เกิดขึ้นภายหลังเพราะพระราชวงศ์ตองอูเกิดขึ้นหลังพุกามกว่า 100 ปี
• ปัจจุบันชาวพม่ายังนับถือนัตเคียงคู่ไปกับศาสนาพุทธอย่างแนบแน่น ประเพณีเช่นสรวงบูชาผีนัตยังปรากฎให้เห็นการแสดงศิลปวัฒนธรรมพม่าก็ยังต้องขึ้นต้นด้วยการรำถวายผีนัต กล่าวได้ว่าคติความเชื่อเรื่องนัตของชาวพม่าใกล้เคียงกับชาวฮินดูบนเกาะบาหลี ที่กราบไหว้บูชาเทพเจ้าในศาสนาฮินดู และเซ่นสรวงบูชาภูตผีไปพร้อมๆกัน เป็นการสร้างโลกดุลยภาพระหว่างผีกับเทวดา

เทพทันใจ ไม่ได้มีเพียงองค์เดียว

หลายคนมักคิดว่า ถ้าจะไหว้เทพทันใจ ต้องไหว้ที่ เจดีย์โบตาทาวน์ เท่านั้น จริงๆ แล้ว เทพทันใจของทางพม่ามีถึง 5 องค์ด้วยกัน

• องค์ที่ 1 อยู่ที่ พระธาตุอินแขวน ตั้งอยู่ที่เมืองไจ้ก์โถ่ อำเภอสะเทิม เขตรัฐมอญของประเทศพม่า บนยอดเขา Paung Laung
• องค์ที่ 2 อยู่ที่ เจดีย์สุเหล่ ใจกลางกรุงย่างกุ้ง
• องค์ที่ 3 อยู่ที่ เจดีย์กลางน้ำเยเลพญา เมืองสิเรียม ซึ่งเป็นเมืองเล็กๆตั้งอยู่ตรงจุดบรรจบของแม่น้ำหงสาและแม่น้ำย่างกุ้ง
• องค์ที่ 4 อยู่ที่ เจดีย์ชเวดากอง ตั้งอยู่บริเวณเนินเขาเชียงกุตระ เมืองย่างกุ้ง
• องค์ที่ 5 อยู่ที่ เจดีย์โบตาทาวน์ วัดนี้อยู่ริมแม่น้ำย่างกุ้ง ชื่อ ท่าน นัต โบโบยี

โดยสามารถไหว้เทพทันใจได้ทุกองค์ และถ้าจะให้ขลังและได้สมความปรารถนา ต้องขอพรได้ที่ละ 1 ข้อเท่านั้น และพรแต่ละข้อต้องไม่ซ้ำกัน

ถ้ามาไหว้พระธาตุอินแขวน ผู้หญิงไม่สามารถเข้าไปถึงพระธาตุได้ เค้าจะอนุญาตให้ผู้ชายเข้าไปไหว้เท่านั้น ส่วนผู้หญิงสามารถไหว้จากด้านนอก แล้วปักธูป บริเวณด้านหน้า หรือถ้าจะปิดทอง ก็สามารถฝากผู้ชายที่ไปด้วยกันเข้าไปปิดแทนได้